Ik kan me voorstellen dat je bij stress- en burn-outklachten op zoek gaat naar een duidelijke grens tussen werk en privé. En dat je het idee hebt, dat het je zal helpen wanneer het je lukt om die grens heel duidelijk te trekken, zodat het voor iedereen duidelijk is dat ze er niet meer overheen mogen gaan. Het zou maar zo kunnen dat je er al heel veel energie in hebt gestoken om die grenzen duidelijk te maken, misschien wel na een te lange periode waarin die grenzen meer en meer vervaagden. En misschien lijkt nu alle energie vervlogen, of ben je nog steeds dusdanig opgefokt, dat niemand meer naar je lijkt te luisteren. Die gevoelens van frustratie en machteloosheid en vast nog een verwarrende kluwen andere gevoelens, die wil je niet meer. Dus zoek je naar een oplossing.
Gebruik dan de klachten in je hoofd en in je lijf, en de behoefte om die grens te trekken en al die verwarrende gevoelens als de eerste aanwijzingen op een kaart naar een verborgen schat.
Stress- en burn-outklachten kunnen erop duiden dat je te vaak over je eigen grenzen gaat of anderen over jouw grenzen hebt laten gaan. Welk deel van jou stemde er mee in en welk deel niet? Hoe bewust gebeurde dat?
In mijn beleving is enkel het trekken van grenzen, bijvoorbeeld tussen werk en privé, geen garantie om stress- en burn-outklachten te vermijden. Sterker nog: zodra ik een grens trek bekruipt me het gevoel dat ik daarmee de kans op stress juist verhoog, namelijk op die momenten dat die grens wordt overschreden. Inmiddels weet ik gelukkig dat dat zo bij mij werkt. Want ik heb het toch ook heel vaak als heel nuttig en zelfs heilzaam ervaren om grenzen te erkennen, zowel die van mezelf als die van anderen. Want iedereen heeft grenzen, zelfs als je, zoals ik, de neiging hebt om die te vermijden of ze voor de goede vrede liever even onderdrukt.
Er zijn veel verschillende manieren hoe je met grenzen om kan gaan. Grenzen … stellen, bewaken, handhaven, opwerpen, verleggen, oprekken en dus ook grenzen trekken. Ze hebben allemaal een andere lading en vertellen allemaal hun eigen verhalen. Welk woord gebruik jij eigenlijk? Is dat heel bewust of heb je er misschien nooit zo bij stilgestaan?
Persoonlijk spreek ik liever over grenzen beheren. Ik schreef daar vorige maand ook al iets over op ont-moet-jouw-verhalen. Voor mij omvat grenzen beheren alle nuances en stelt het me in staat te kiezen hoe ik met mijn grenzen omga en waar ik ze voor gebruik.
Wat zou het voor jouw kunnen betekenen als je de behoefte voelt om een grens te trekken tussen werk en privé? Waarschijnlijk hangt dat samen met de beelden die je hebt bij beide. Wat voor beelden heb jij bij werk? En welke bij privé? En waarom heb je er behoefte aan om daar een grens tussen te trekken? Als je jezelf die vragen stelt kan je erachter komen dat een aantal van die beelden misschien wel niet kloppen. Of misschien lijken ze op dat moment wel te kloppen, maar zou je liever hebben dat ze anders waren en probeer je daarom de grenzen wat duidelijker te maken.
Neem bijvoorbeeld de volgende beelden: “met werk verdien ik geld om in mijn onderhoud te kunnen voorzien,” en “privé besteed ik tijd aan mijn gezin en doe ik leuke dingen.” Ik noem dat ongenuanceerde halve waarheden. Beelden waar ik in het beste geval slechts niets aan heb, en in het slechtste geval kunnen ze me zelfs vreselijk in de weg zitten. Ik kan me namelijk genoeg momenten herinneren dat ik op mijn werk óók leuke dingen deed, alleen zijn die momenten een stuk slechter te zien met een burn-out of tijdens stressmomenten op het werk. Die leuke dingen deed ik zelfs veel vaker wel dan niet, maar op de momenten dat werk niet leuk werd, merkte ik dat ik behoefte kreeg aan meer tijd voor mezelf, meer privétijd. Privé is helaas ook lang niet altijd even leuk. Aangifte inkomstenbelasting invullen bijvoorbeeld. Vreselijk! Al mijn alarmbellen knetteren dan om mij heen. Geen grens blijft ongeschonden! Toch rek ik die grenzen dan tijdelijk op, knip een gat in het prikkeldraad en worstel me erdoorheen. Meestal leverde het een aardig zakcentje op. “Het was toch zeker om te beginnen mijn geld!” mopperde ik vaak achteraf, om nog wat stoom af te blazen, en verzorgde zo de opgelopen ‘schrammen’ en bracht geleidelijk mijn adrenalinepeil terug naar rustig vaarwater ….
Soms denk je dat je een grens wilt trekken tussen werk en privé, maar vaak ben je dan eigenlijk op zoek naar iets anders. Dan zoek je bijvoorbeeld naar een fijner, gezonder, harmonieuzer, beter levenspad. Of dan zoek je naar een goede energiebalans of naar jezelf of naar beide. Een deel van de antwoorden kun je vinden in met aandacht uitpluizen wat werk en privé voor beelden bij je oproepen en wat je wilt dat die begrippen voor je betekenen. Een ander deel van de antwoorden kan je vinden door te onderzoeken hoe je jouw grenzen beheert, en door te experimenteren met verschillende manieren hoe je ze kan beheren en vervolgens door verantwoording te nemen voor hoe je ze de komende tijd wil gaan beheren. En je tenslotte niet achter allemaal nieuw opgeworpen grenzen gaat verschansen wanneer je merkt dat bepaalde veranderingen moeilijker gaan dan je had gehoopt. Of eigenlijk beter gezegd: die nieuwe grenzen bewust ervaren en vervolgens gebruiken als nieuwe aanwijzingen op de kaart naar de verborgen schat!
“Leven in het nu” is soms ook “met aandacht vooruit en achteruit kijken”.
Als je jouw toekomst en verleden met je meedraagt als een balanceerstok kunnen ze je helpen om als het ware diepe kloven via wiebelige koorden te overbruggen. Als je alleen maar naar achteren kijkt is het moeilijk om veilig vooruit te komen en zal je geneigd zijn om stil te blijven staan. Als je alleen maar vooruit kijkt, of erger ver vooruit en alleen maar naar einddoelen, dan zal die toekomst er al snel uitzien als een eeuwige beklimming of een eeuwige strijd. Wanneer je je verleden leert begrijpen in de context van nu, en je leert de toekomst te zien als een breed landschap vol mogelijkheden waar je jouw wezenlijkste verlangens kan ontmoeten, dan draag je jouw toekomst en verleden mee als vrienden.
Voor mij was het december 2019 toen ik de eerste voorzichtige stappen zette op een avontuurlijk pad. Ik was toen deelnemer aan een 5-daagse werkweek bij Centrum Marieke de Bruijn. Dat pad stond natuurlijk niet los van andere paden die ik in mijn leven heb bewandeld, maar als je “met aandacht vooruit en achteruit gaat kijken” werkt het vaak beter wanneer je focust op één bepaald thema.
Wat mij betreft is dat thema voor nu de oprichting van ont-moet-jouw-verhalen, praktijk voor psychosociaal therapie, coaching en inspiratie.
Ik hoop zeer binnenkort mijn eerste cliënten vanuit mijn nieuwe rol als eigenaar van mijn eigen eenmanszaak te kunnen ontvangen. De laatste administratieve drempels liggen nog voor me. Die drempels zien er soms uit als vreselijke hoge bergen. Als ik op dat soort momenten even de tijd neem om te kijken naar de weg die ik al heb afgelegd:
- twee studies in de periode van december 2019 tot december 2023;
- heel veel leerzame inzichten in mezelf;
- en een stagejaar vol bijzonder mooie praktijk ervaringen tijdens sessies met veel verschillende cliënten,
... dan realiseer ik me waar ik het voor doe! Dan realiseer ik me welke toekomst ik voor mezelf voor ogen heb en welke wezenlijke verlangens zich in die toekomst verder kunnen ontplooien zolang ik maar mijn verantwoordelijkheid blijf nemen over de te nemen stappen op mijn eigen levenspad.
Binnenkort start er overigens weer een nieuwe 5-daagse werkweek. Een ervaring die ik iedereen van harte gun.
Als je het vooralsnog wat lastig vindt om vijf dagen vrij te maken in je agenda, of als je niet helemaal zeker bent of het voor jouw de financiële investering waard is (ik vond het dubbel en dwars die investering waard!), dan kan je ook overwegen om alvast een sessie bij ont-moet-jouw-verhalen te plannen.
Hoe geef je richting aan je leven? Je kan dat helemaal door anderen en door de omstandigheden laten bepalen. Voor sommige mensen werkt dat prima. Veel mensen zullen zelf verantwoordelijkheid willen nemen voor op z’n minst de globale richting van hun levenspad. Voor mij is die globale richting: Worden wie je wezenlijk bent! Daarmee bedoel ik dat ik zo dicht mogelijk bij mijn eigen natuur wil blijven (of komen, of terugkomen...). Niet door alles wat ik aangeleerd heb overboord te gooien, maar wel door me er zo bewust mogelijk toe te verhouden. Ik bedoel er ook mee dat ik mijn potentiële mogelijkheden zo goed mogelijk wil ontplooien. Ik noem dat graag: De schatkaart naar mijn ziel ontvouwen …Die kaart zit vol vouwen uit het voorbije leven, waardoor het soms wat moeilijker is te lezen. Maar op die kaart zijn legio richtingaanwijzers te ontdekken, die je kan gebruiken om te worden wie je wezenlijk bent. Je moet ze alleen maar leren lezen.
Er zijn verschillende soorten richtingaanwijzers. Hele duidelijke voorbeelden daarvan zijn hoe jouw natuurlijke gevoelens zich laten zien in emoties, zoals besluiteloosheid, frustratie, zelfverwijt of afgunst. In mijn praktijk, ont-moet-jouw-verhalen, laat ik je kennis maken met jouw richtingaanwijzers en de verhalen die ze je kunnen vertellen.
Ik vind het belangrijk dat mensen op een respectvolle manier met grenzen omgaan. Zowel met hun eigen grenzen als met die van anderen. Vooral wanneer grenzen elkaar overlappen. Ik ben benieuwd wat jij belangrijk vindt.
Als je merkt dat er een strijd ontstaat, is het eigenlijk een uitnodiging, een richtingaanwijzer, om dat strijdgebied te onderzoeken. In die zin beschouw ik inwendige strijd dan ook als een waardevol gevoel, zolang je er niet in blijft hangen. Je moet een manier zien te vinden om je grenzen met aandacht te beheren. Ik gebruik hier met opzet het woord beheren. Er zijn nog een heleboel andere woorden die je hier zou kunnen gebruiken: grenzen … stellen, bewaken, handhaven, opwerpen, verleggen, oprekken. Ze hebben allemaal een andere lading en vertellen allemaal hun eigen verhalen. Welk woord gebruik jij eigenlijk? Is dat heel bewust of heb je er misschien nooit zo bij stilgestaan?
Strijd kan je houvast geven. Strijd tegen onrechtvaardigheid, strijd tegen het systeem, tegen alles en iedereen, omdat je niet over je heen wil laten lopen. Strijd kan je ook beangstigen. Dan probeer je het waarschijnlijk, als het maar even kan, zo veel mogelijk te vermijden. Het kan, verwarrend genoeg, zelfs allebei! Dan wordt het al snel ook nog eens een inwendige strijd. Herkenbaar? Je hoeft er geen last van te hebben. Ik zeg niet dat je nooit meer dat gevoel van innerlijke strijd zult ervaren, of dat al jouw strijdlust met het badwater wordt weggespoeld, maar je kan leren om het te beheren, net als je grenzen. Als je dat wilt, dan zal je de verantwoordelijkheid moeten nemen om jezelf te leren kennen. Door en door, nog beter. Daarvoor moet je naar jezelf leren luisteren, en dat kan soms net zo lastig zijn als luisteren naar iemand waar je ruzie mee hebt. Dus moet je een beroep doen op nog veel meer eigenschappen, nog veel meer ikjes, die zich misschien wel heel diep onder beschermende lagen en onbewuste gewoontes hebben verstopt. Je zult met liefde en mildheid naar jezelf, naar alles van jezelf, moeten leren kijken. Hoe onwennig dat misschien ook kan voelen, reken maar dat ieder mens dat in zich heeft. En dan moet je ook nog eens proberen om te onthouden dat je dit allemaal moet ontdekken en leren en ervaren, omdat je het immers wil! Dat zal misschien als de zoveelste strijd aanvoelen, terwijl je dat toch eigenlijk juist niet meer wilde. Dus heb je ook nog eens geduld nodig en doorzettingsvermogen en, pfff, de energie om dat allemaal op te brengen.
Het lichtpuntje is dat je het niet alleen hoeft te doen. Dat is namelijk net zo goed grenzen beheren: weten wanneer je jouw grensovergang open kan zetten voor anderen en weten hoe je dat veilig en schoon kan doen voor alle betrokkenen. En ook weten hoe en wanneer je zelf als het ware “op vakantie” kan gaan, nieuwe gebieden kan ontdekken, en de schatkaart naar je ziel ontvouwen, met je medemens als jouw persoonlijk spiegels en alle andere richtingaanwijzers in jouw leven.
Donderdag 25 januari was het eindelijk zover: Toen heb ik ont-moet-jouw-verhalen, mijn praktijk voor psychosociaal therapie ingeschreven bij de KvK. Inmiddels heb ik ook een BTW-ID van de belastingdienst gekregen en een VOG van Justis. Helaas moet ik nog even wachten op een havo-diploma van DUO, omdat ik die nergens meer kan vinden. Dat diploma maakt deel uit van een zorgvuldig registratie-traject bij de branche-vereniging waar ik me graag bij wil registreren. Zonder dat havo-diploma kan ik niet aantonen dat ik mijn andere opleidingen terecht heb mogen volgen.
Een stukje in mij komt hier uiteraard tegen in opstand. Ik weet immers dat ik de havo jaren geleden heb gehaald en dus de vervolgopleidingen mocht volgen. Het voelt alsof ik niet vertrouwd word. Maar een ander stukje in mij weet dat ik vertrouwen niet kan afdwingen, alleen maar kan geven en ontvangen. Bovendien gaat het hier niet over een persoonlijke vertrouwensrelatie, maar over een aankomend registerlid tegenover een branche-vereniging. Een schakeltje tegenover een systeem. Ik wil daarmee niet zeggen dat je je nooit tegen een systeem zou mogen verzetten, maar als ik goed naar dat opstandige gevoel in mezelf luister, dan gaat het 'hem' helemaal niet over dat systeem, maar gaat het over dat diepere verlangen naar vertrouwen.
Het opstandige gevoel doet trouwens ook nog iets anders. Het verdoezeld het feit dat ik zelf verantwoordelijk ben voor het opbergen van mijn spullen. En dat is wat anders dan alle spullen maar ergens in een rommelkamertje opstapelen. Ik geef toe, dat opstapelen in een rommelkamertje was een strategie die een tijd gewerkt heeft, vooral in de periode dat ik hele andere dingen aan mijn hoofd had. Mijn hoofd was toen bij wijze van spreken ook een rommelig bovenkamertje. Maar nu kan ik mooi van de kracht die onder het opstandige gevoel zit gebruik maken om een begin te maken met het opruimen van dat rommelkamertje. De kracht die ik daarvoor nodig heb zal trouwens voor een deel ook nodig zijn om stukken verdriet, die onderweg misschien wel aangeraakt worden, vrij te kunnen laten stromen, zonder erdoor overmand te worden.
Ik weet dat het diploma ergens moet liggen... Nou ja, eigenlijk weet ik het niet 100% zeker, maar ik heb toch een sterk vermoeden ... ergens in een mapje bij mijn rapport van de lagere school en mijn judo diploma voor de bruine band. Dat vage weten geeft een knagend gevoel. Het lijkt alsof een deel van mijn aandacht telkens op zoek gaat naar een manier om meer zekerheid te verwerven. Op zoek naar controle. Gelukkig hoef ik geen speelbal te worden van mijn gevoelens. Net zomin als dat ik mijn gevoelens hoef te onderdrukken. Ik kan er naar luisteren. Ik kan er zelfs mee in gesprek, door ze te bevragen. En ik kan samen met mijn gevoelens een ontdekkingsreis beginnen, en ervaren wat we op onze innerlijke schatkaart allemaal kunnen ontvouwen.
Grote veranderingen in het leven gaan vaak stap voor stap. Soms beginnen veranderingen al lang voordat je weet dat het staat te gebeuren.
Voor mij was dat ook het geval in mijn rol als ict-er bij mijn vorige werkgever en in mijn rol als onderzoeker bij mijn werkgever daarvoor. Toch, hoe ik er nu op terugkijk, was ik mijn hele leven lang onbewust al allemaal stapjes aan het zetten die me op dit punt in mijn leven hebben gebracht. Die levensweg vind ik er nu uitzien als een rustige zonovergoten winterdag, maar ik herinner me dat ik me nog niet eens zo heel lang geleden door stormachtige donkere dagen moest ploeteren. Nu kan ik met verlangen EN geduld uitkijken naar frisse lentedagen en misschien ooit nog eens een comfortabele nazomer.
Mijn praktijk voor psychosociaal therapie moet, nee: mag, nee: wil ik nu stap voor stap verder vorm gaan geven. Trouwens ook weer een mooi voorbeeld van de dynamiek tussen autonomie en onderlinge afhankelijkheid, maar daarover vertel ik een andere keer meer.
